Қазақстанды салафизмнің қолына кім итермелейді?
Ислам біздің дәстүрімізге қарсы ма?
Желіде өздерін имамдар деп атағандар біздің халқымыздың жұма күндері шелпек дайындауды, зират көтеру, 40 күн сияқты дәстүрлеріміз туралы жағымсыз сөздер айтатын видео кеңінен тарап жатыр. Тіпті біздің ұлттық аспабымыз – домбырамен күресе бастады. Өз Отанын қорғаған жауынгерлердің рухын көтерген, билікке елдің пікірін жеткізген біздің музыкалық байлығымыз ғасырлар бойы қазақ жанын қуантқан бірнеше псевдотеологтарға ұнамай жүр.
Сонымен қатар, әдетте, мұндай надан тезистерді сенімсіз және халық танымайтын адамдармен айтылып жатыр.
Бұған Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының ресми ұстанымы келесідей:
“Ислам- ізгі ниеттер мен адамгершілік діні. Кез-келген халықтың рухани негіздері үш басты бөлімнен тұрады. Бұл Оның ұлты, діні және Отаны. Дәл осы Үшбірлік біздің де іргетасымыз деп айтса болады. Сіз қай жерде болсаңыз да, ” Сіз кімсіз?” деген сұраққа: “менің ұлтым – қазақ, дінім – Ислам, Менің Отаным – Қазақстан” деп мақтанасыз. Өйткені сіз жалпыадамзаттық құндылықтары мен тарихына бай қазақ елінің өкілісіз. Біздің ұлт болғанымыздың өзі – Алла тағаланың батасының белгісі»
Сондай-ақ, миллиондаған аудиториясы бар танымал блогерлер арасында барабарлық пен патриотизмнің тамаша үлгілері де бар. Мысалы, Нұрлан Имам ислам құндылықтары мен мемлекеттік мүдделерді насихаттайды.
Қысқаша айтқанда, ислам діні ұлттық дәстүрлер мен әдет-ғұрыптармен бірге бола алады. Бұл екі ұғым бір-бірін де байытады, жоғары рухани құндылықтарды да насихаттайды.
Радикалды діндарлық неге әкеледі?
Кез-келген қоғамның басты проблемасы – барлық күрделі мәселелердің шешімін қарапайым қорытындыға келтіруге деген ұмтылыс. Сондай жағдай, бір кездері Иран мен Ауғанстанда болған.
50 жыл бұрын Тегеран тұрғындары өте зайырлы болды. Кейін , әділеттілік үшін күрес, азғындық пен арсыздыққа қарсы ұрандармен исламистер шариғат нормаларына деген көзқарастарымен билікке келді.
Сіздің ойыңызға бірінші келетіні “олар өмір сүру деңгейін көтерді ме? деген сұрақ шығар.
Жоқ, бірінші кезекте олар Иран тарихындағы алғашқы әйел министр Фаррурха Парсаны өлім жазасына кесті.
Бұдан кейін әйелдер үшін киім мен өмір салтына шектеулер қойылды, түрлі “қылмыстар” үшін әйелдерді таспен ұру басталды. Ер адамдарға бірнеше әйел алуға рұқсат берілді.
Қазіргі Иран ішінара оқшауланған, әйелдерге футбол матчтарына қатысуға, төреші болуға тиым салынған, қоғамдық көліктерде әйелдерге бөлек соңғы вагондар бөлінген, 13 жасар қыздар тұрмысқа шығатын, бұған қоса ән айтуға және билеуге тыйым салынған кедей елге айналды. Соншама шектеу қойылғанға қарамастан, биыл ирандық құқық қорғаушы Наргес Мохаммади Нобель сыйлығына ие болды.
Ол Иран режимінің қатыгездігімен және барлығына тең құқықтар мен бостандықтар үшін күрескені үшін марапатқа ие болды. Қазіргі уақытта ол 31 жылға бас бостандығынан айырылды. Түрмеге қамалған әйел 154 рет қамшымен ұрылды.
Бір кездері зайырлы Ауғанстанда да осындай жағдай орын алды. Қазір билікті Талибан жаулап алған білесіз. Онда әйелдерге сұлулық салондарға, саябақтарға, спорт кешендерге баруға, сондай-ақ ертіп жүретін ер адамсыз саяхаттауға тыйым салынды. Бұл елдердегі кез-келген келіспеушілік қатаң түрде басылып тасталады.
Бұл дін қоғамға зиян тигізеді дегенді білдіреді ме? Әрине, жоқ.
Әмірліктер немесе Түркия сияқты керемет үлгілер бар. Мұнда діни өмірді сақтау жеке адам мен сөз бостандығын ешбір жолмен бұзбайды. Мұнда адамдар басқа конфессиялардың өкілдерімен бірге бейбіт өмір сүреді. Өз ойларын ашық жеткізе алады.
Біздің елімізді айтатын болсақ, қазір біз қиылыстамыз. Біздің азаматтық ұстанымымыз бен қоғамдық келісіміміздің негізінде бағыт та таңдалады.Деструктивті ағымдарды да айтып өткен жөн. Мысалы, депутат Ермұрат Бәпи бірқатар аймақтардағы шағын бизнесті радикалды ислам ағымының жақтаушылары – ваххабиттер басып алғанын айтты.
Ал “Ақжол” партиясының мүшесі Қазыбек Иса діни радикализм қоғамды жарып қана қоймай, болашақта қазақстандықтар арасындағы ашық қақтығысқа ұласады деп есептейді. Біздің Отанымыз бен балаларымызға қандай тағдырды қалаймыз?
Биліктің ресми ұстанымы
Соңғы уақытқа дейін оқу орындарында хиджаб кию өзекті мәселеге айналды. Кейбір ата-аналар жанжал шығарып, оқу процесін бұзып, мектеп киімін кигіздіргісі келмеді. Білім министрі Ғани Бейсембаевтың айтуынша, ата-аналар мектепке барудың басты мақсаты – сапалы білім алу екенін түсінуі керек.
Сондай-ақ, теңдікті сақтау үшін ағымдағы мақұлданған талаптарды сақтау маңызды. Балалар есейген сайын міндетті түрде өз таңдауын жасайды. Бірақ ол 100% өзіндік, саналы шешім болады. Мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаева журналистердің сұрақтарына жауап бере отырып, қоғамдық орындарда никаб кию (бұл тек басы ғана емес, беті де жасырылған киім) – адамның жеке басын анықтауды қиындататынын атап өтті. Ал, бұл ұлттық қауіпсіздік мәселесі.
Конституцияға сәйкес, Қазақстан – зайырлы мемлекет. Бұл қағида барлық салаларда, соның ішінде білім беру саласында қатаң сақталуы керек.
Осы тұрғыда, біздің еліміздегі дін бостандығына заңмен кепілдік беріледі. Ең бастысы – дүниетанымы ашық, санасы айқын, дәстүрге адал өскелең ұрпақты тәрбиелеу.
Айтпақшы, жақында ғана Қазақстан басшысы, Еуропаның бірқатар еллерінде қасиетті Құранды өртеу әрекеттерін айыптап, оларды рұқсат етілмеген арандатушылық деп әлемдегі санаулы елдердің бірі болды. БҰҰны да жауап беруге шақырды.